Цэрэг татлагад очихгүй бол 50000 төгрөгөөр торгоно

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 17 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 4 дэх заалтад "Эх орноо хамгаалах, хуулийн дагуу цэргийн алба хаах" нь Монгол Улсын иргэний үндсэн үүрэг мөн болохыг хуульчлан баталгаажуулсан байдаг.

Монгол Улсын Иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Монгол Улсын иргэнийг оршин суугаа нутаг дэвсгэрээс нь үл хамааран цэргийн жинхэнэ албанд татах, цэргийн жинхэнэ болон гэрээт цэргийн албыг сайн дураар хаалгах журмаар Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүнийг нөхөн хангадаг.

Зэвсэгт хүчний нөхөн хангалт, захиалга, тухайн жилд цэргийн жинхэнэ албанд татах иргэдийн тоо, татлага явуулах ээлж, хугацааг тогтоох тухай Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолыг үндэслэн аймаг, нийслэл /дүүрэг/-ийн Засаг даргын захирамжийн дагуу хугацаат албаны цэрэг татлагыг аймаг, нийслэл, дүүрэгт зохион байгуулж байна.

Өнөөдөр Монгол Улсын иргэн Монгол Улсын Үндсэн хуулиар хүлээсэн "эх орноо хамгаалах" үндсэн үүргээ хугацаат цэргийн алба хаах болон цэргийн албыг дүйцүүлэн хаах гэсэн хоёр хэлбэрээр хэрэгжүүлж байна.

Монгол Улсын Иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд зааснаар хугацаат цэргийн алба нь байлдагч, түрүүчийн болон гэрээт цэргийн албанаас бүрдэх ба цэргийн дүйцүүлэх албыг иргэд биеэр хаах, эсвэл мөнгөн төлбөрийн хэлбэрээр орлуулан хааж болдог.

Бид ЗХЖШ-ын Бодлого стратеги төлөвлөлтийн газрын Цэрэг дайчилгааны хэлтсийн дарга, хурандаа Ш.Ганбаттай энэ жилийн цэрэг татлагын талаар ярилцлаа.

-2013 оны II ээлжийн цэрэг татлага удахгүй болно. Энэ талаар тодруулаач?

- 2012 оны I ээлжээр татагдсан цэрэг дайчдыг халах, энэ оны II ээлжийн цэрэг татлагын үйл ажиллагаа аравдугаар сарын 15-аас эхэлнэ. Цэргийн жинхэнэ албанд татах иргэдийн тоо, татлага явуулах ээлж, хугацааг Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолын дагуу тогтоож, ЗХЖШ-ын даргын тушаалаар үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Бид хууль дүрмийн дагуу бүхий л бэлтгэл ажлыг хангаад, шинэ цэрэг дайчдаа хүлээн авахад бэлэн болоод байна.

-Цэргийн жинхэнэ албанд татах тухай зарлан дуудах хуудас олгох эрэгтэйчүүдийн насны дээд хязгаар хэдэн хүртэл байдаг вэ?

-18-25 насны Монгол Улсын иргэн эрэгтэйчүүдийг цэргийн жинхэнэ албанд татна. Цэргийн жинхэнэ албанд татах тухай зарлан дуудах хуудас авсан иргэнийг цэргийн жинхэнэ албанд татагдагч гэнэ.

-Цэргийн жинхэнэ албанд татсан тухай зарлан дуудах хуудас аваад заасан газарт ирээгүй цэргийн бэлтгэл үүрэгтэнд хүлээлгэх хариуцлагын талаар дурьдана уу?

- Цэргийн жинхэнэ албанд татагдагчид нь тогтоосон өдөр, цаг хугацаанд цэрэг татлагын байранд болон товлосон газарт ирсэн байх үүрэгтэй. Үүнийг Монгол Улсын Үндсэн хууль, Иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулиар тогтоосон байдаг. Энэ нь Монгол Улсын иргэн, ялангуяа дайчилгааны бэлтгэл нөөцийн II зэргийн бэлтгэл үүрэгтэн эрэгтэйчүүдийн заавал биелүүлэх үүрэг юм.

Түүнчлэн ажил олгогч болон бүх шатны боловсролын байгууллагууд цэргийн насны иргэдээ цэргийн жинхэнэ албанд татагдмагц нь ажил, сургуулиас нь түр чөлөөлж, цэрэг татлагын байранд ирүүлэх үүрэг хүлээнэ.

Хэрвээ цэргийн жинхэнэ албанд татагдагч зарлан дуудсан хугацаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр цэрэг татлагын байр болон товлосон газарт ирээгүй бол тухайн иргэнийг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Цэргийн штабын дарга 50000 хүртэл төгрөгөөр, сум, дүүрэг, баг, хорооны Засаг дарга 10000 хүртэл төгрөгөөр торгож захиргааны хариуцлага хүлээлгэнэ.

Харин цэргийн жинхэнэ албанд татагдагч хүндээр өвчилсөн, хорио цээрийн дэглэмд хамрагдсан, гэнэтийн аюулд өртсөнөөс цэрэг татлагын байранд тогтоосон хугацаанд ирж чадаагүй нь төрийн захиргааны төв, орон нутгийн байгууллагын тодорхойлолт, эмнэлгийн магадлагаагаар батлагдвал хүндэтгэх шалтгаантай байсан гэж үздэг.

-Цэргийн жинхэнэ албанд татагдсан тухай зарлан дуудах хуудас хүлээн авсан үедээ албан ажлын зайлшгүй шаардлагаар өөр аймаг, нийслэлд албан томилолтоор ажиллах болсон, түүнчлэн гадаадын аль нэг улс оронд сурах, ажиллах болж тухайн улсын виз дарагдсан, зарлан дуудах хуудас тараахаас өмнө гадаадад гарсан иргэний асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх вэ?

- Монгол Улсын Иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 5-д "... албан томилолт, амралтаар явсан цэргийн бэлтгэл үүрэгтнээ яаралтай дуудаж, тогтоосон хугацаанд нь цэрэг татлагын байранд буюу товлосон газарт ирүүлэх" нь байгууллагын эрх баригчийн үүрэг гэж заасан байдаг.

Гэвч албан ажлын зайлшгүй шаардлага, хүндэтгэн үзэх шалтгаантайгаар өөрийн үндсэн харъяалах цэрэг татлагын товчоо, товлосон газарт хүрч амжихгүй болсон тохиолдолд тухайн орон нутаг дахь Цэргийн штабт очиж бүртгүүлэх үүргийг хүлээнэ.

Түүнчлэн Монгол Улсын Иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 8 дахь заалтаар цэрэг татлага явуулах тухай Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоол нийтлэгдсэн өдрөөс эхлэн цэрэг татлагын хугацаа дуусах өдөр хүртэл цэрэгт татагдах насны иргэн тухайн орон нутгийн төрийн захиргааны байгууллагын зөвшөөрөлгүйгээр гадаадад зорчихыг хориглосон байдаг. Хуулийн эдгээр заалтууд Монгол Улсын иргэн дайчилгааны бэлтгэл нөөцийн II зэргийн бэлтгэл үүрэгтэн болох 18-25 насны эрэгтэйчүүдэд хамаардаг юм.

Хэрвээ гадаадын аль нэг улс оронд сурах, ажиллахаар виз авсан тохиолдолд Монгол Улсын иргэний холбогдох баримт бичгийг /Иргэний үнэмлэх, гадаад паспорт, суралцах болон ажиллах гэрээ, Цэргийн үүрэгтний үнэмлэх, Эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэр..гм/ харъяалах Цэрэг татлагын товчоо, Цэргийн штабын холбогдох албан тушаалтанд танилцуулж, асуудлаа шийдвэрлүүлнэ. Мөн 18-25 насны цэргийн бэлтгэл үүрэгтэн цэргийн жинхэнэ албанд татсан тухай зарлан дуудах хуудас тараахаас өмнө гадаадад явсан тохиолдолд тухайн иргэний бие төлөөлөгч эсвэл гэр бүлийн аль нэг гишүүн нь харъяалах Цэрэг татлагын товчоо, Цэргийн штабт холбогдох баримт бичгийн хамт очиж гадаад гарах болсон шалтгаан, тэнд амьдрах хугацааг мэдэгдэн цэргийн бэлтгэл үүрэгтний холбогдох материалд тэмдэглэл хийлгэх нь зүйтэй.

-Сүүлийн үеийн залуучуудын цэргийн алба хаах сонирхол ихэссэн юм уу гэж харагддаг. Мэргэжлийн хүний хувьд энэ талаар санал бодлоо хуваалцаач. Мөн боловсрол, мэдлэгийн хувьд өөрчлөлт байна уу?

- Тийм ээ, сүүлийн таван жилийн судалгаагаар цэргийн жинхэнэ албанд татагдагсдын дунд дээд боловсролтой, мэргэжилтэй залуусын эзлэх хувь байнга өсч байгаа. Энэ нь төрийн албаны хуульд оруулсан өөрчлөлттэй ч бас нэг талаар холбоотой байх. Ер нь бичиг үсэг үл мэдэгч цэргүүд бараг ирэхгүй байгаа. Эрүүл мэндийн хувьд ч харьцангуй сайжирсан. Бид цэрэг татлагын товчоон дээр анхан шатны эрүүл мэндийн үзлэгийг хийж, дараа нь тэнцсэн цэргүүдээ анхан шатны цэргийн бэлтгэл сургалт буюу дамжин дээр байхад нь мөн давтан үзлэгийг хийдэг.

-Хугацаат цэргийн алба дэндүү богинохон учраас залуучууд цэргийн эрдэмд гүйцэд сурч, бие хаа нь хөгжиж чадахгүй байнаа гэсэн ойлголт бодол иргэдийн дунд байдаг. Та энэ талаар юу хэлэх вэ?

- Ард түмний дунд ийм ойлголт байдаг л даа. Хугацаат цэргийн алба эхэндээ гурав, дараа нь хоёр жил байснаа 1997 оноос нэг жилийн хугацаатай болсон. Нэг үеийг бодвол цэргийн алба хаах хугацаа багассан ч бидний зүгээс хугацаат цэргийн албан хаагчдын бие бялдар, эрүүл мэнд, ухамсар төлөвшихөд шаардлагатай бүхий л сургалт бэлтгэлийг хангалттай өгч чадаж байгаа гэж үздэг.

Б.Тэмүүлэн