Цэдэнбалын Зориг: Хэлмэгдлийн хар шуурганд манай гэр бүл тэр чигээрээ өртсөн

Монгол Улс энэ жил XX зууны төр, нийг­мийн гарамгай зүтгэлтэн, 44 жилийн туршид БНМАУ-ын нам, засгийн тэргүүнээр ажилласан Увс аймгийн Давст сумын уугуул Юмжаагийн Цэдэнбал агсаны 100 жилийн ойг ёслол төгөлдөр тэмдэглэхээр болсон. Бид энэ дугаарынхаа зочноор ОХУ-ын нийслэл Москва хотод ажиллаж, амьдарч буй түүний хүү Ц.Зоригийг урьж оролцууллаа.


- Та сайхан өвөлжиж байна уу? Саяхан Ю.Цэдэнбалын мэн­дэлс­ний 100 жилийн ойг ёслол төгөл­дөр тэмдэглэхээр УИХ-аар шийд­вэр­лэсэн. Энэ талаар та ямар бо­долтой байна вэ?

- Тийм ээ, би үүнийг сонссон. Ма­най төрийн эрх барих дээд байгууллага аавын минь 100 насны ойг тэмдэглэх гэж байгаа нь надад сайхан санагдаж байна. “Ю.Цэдэнбалын академи” гэж ТББ байгууллага байдаг. Тэд нар маань аавын 100 насны ойг хэр­хэн тэмдэглэх талаар төлөвлөгөө бо­ловс­руулаад ажиллаж байгаа. Аавын 100 насны ойг тэмдэглэх яв­дал нь хэн нэгэн хүний төрсөн өд­рийг зүгээр нэг тэмдэглэхтэй адил зүйл биш. Монголын ард иргэд ХХ зууны гарамгай удирдагчдын нэг бо­лох аавын маань ойг тэмдэглэх гэж байгаа нь түүний Монголын ард түмний төлөө ихээхэн зүйл хийснийг хүлээн зөвшөөрч байгаа явдал гэж ойлгож байна. Би өөрийн зүгээс чадах чинээгээрээ туслах болно.

- Миний мэдэхийн та сүүлийн хэдэн жил ОХУ-д нам гүмхэн амь­дарч байна. Монголд бараг очоогүй байх. Таны юу хийж буйг хүмүүс со­нирхож буй биз ээ. Манай уншигчдад та то­дорхой мэдээлэл өгөхгүй юу?
- Ажлын хувьд би орчуулгын ажил эрхэлж, янз бүрийн салбарын ор­­чуулга хийж байгаа гэж ойлгож болно. Утга зохиол, гүн ухаан, түүх, улс төрийн гээд... Түүнээс гадна амьд­ра­хын тулд хааяа нэг адал яв­далт зо­хиол хүртэл орчуулахаас гадна Буд­дын шашинтай холбоотой утга зохиол ч гэсэн хөрвүүлж байна. Гол төлөв англиас орос руу орчуулж байна даа.

- Таны эхнэр Р.Дариймаа М.Горь­кийн нэрэмжит Утга зо­хио­лын дээд сургуулийг утга зо­хио­лын орчуулагчаар төгссөн. Та хоёрыг утга зохиол холбосон буюу “Гэ­сэр” туужийн орчуулгыг хийх үеэр танилцсан гэж ярьдаг. Хэрхэн учирсан талаараа ярина уу?
- Бид хоёр нэгэн эрдэм шинжил­гээний бага хурал дээр танилцсан. Тэр үед “Гэсэр” тууж болон янз бү­рийн сэдвээр илтгэл тавьж байлаа. Анх Москвад 1995 онд танилцсан даа. 1996 онд бид хоёр албан ёсоор гэр бүл болсон. Москвад гэр бүлээ бат­луулж байлаа. Тэгээд удалгүй Монголдоо очиж хуримаа хийсэн. Одоо хамтдаа бараг 19-20 жил болж байх шиг байна даа.

- Монголын тухайн үеийн Зас­гийн газар та хоёрт гурван өрөө байр өгч байсан санагдана. Тэндээ нэг хэсэг амьдарч байснаа таг чиг алга болчихсон. Монголдоо амь­дар­на гэж байсан хүн яагаад явчих­саныг тань сураглах хүн олон байна.
- Орон сууцны хувьд Засгийн газар ч биш ээ, Хотын захиргаанаас тухайн үед байр өгч байсан юм. Сансарт. Тийм ээ, бид хоёр Монголд нэлээд хэ­дэн жил амьдарч, нааш цаашаа ирж очиж байлаа. Ерөнхийдөө би бо­ломжийн ажил хийчих санаатай янз бүрийн ажил хайсан. Гэтэл олиг­той ажил олдож өгөөгүй. Тэр үеийн эрх баригчид надад дэмжлэг үзүү­лэх тал дээр ямар ч санаачлага гаргаагүй, тэгээд дэмжлэг байхгүй учраас олигтой ажилд орж чадаагүй. Ганц хоёр хувийн дээд сургуульд цагаар багшилж байсан. Аавынхаа нэрийг муугаар хэлүүлэхгүйн тулд бо­ломжийн ажил хийе гэж бодож байлаа. Үүндээ хүрч чадаагүй учраас ямар нэгэн байдлаар ажил хийе гэж бодсон ч санаанд таарсан олигтой ажил олдоогүй ээ. Орлогогүй хүн чинь яаж амьдрах билээ. Тэгээд л эргээд Москвад ирсэн дээ. Тэр үеийн эрх баригчдын зүгээс намайг хэн ч дэмжээгүй учраас би яалт ч үгүй сүүлийн хэдэн жил Монголд амьд­рахгүй байгаа шалтгаан нь ердөө л үүнтэй холбоотой. Түүнээс биш би Монголдоо хайртай байлгүй яахав.

- Тэр үеийн МАХН-ын удирд­лагууд таныг үл тоосон маягтай хан­дсан тухай хэвлэлүүдээр гарч байсан. Түүгээр ч зогсохгүй ганц том намын дарга байсан хүний хүүхдийг намаасаа нэр дэвшүүлэх нь битгий хэл холхон шиг байлгах, Монголд ирсэнд чинь дургүй байсан гэж хүмүүс ярьдаг юм билээ...?
- Тийм ээ, миний эсрэг янз бүрийн үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулж байсан. Ялангуяа би тухайн үед, 2000 онд ИЗН-аас Увс аймагт нэр дэвшихэд Ху намын эрх мэдэлд байсан СЕХ на­майг нэр дэвшүүлэхгүй гэсэн. Ту­хайн үед би шүүхэд хандаад ялалт бай­гуул­сан. Сонгуулийн сурталчилгаа дуу­сахаас өмнө СЕХ-г ялсан. Ингээд л Улаан­гом хотод буюу аймгийн төв дээр очиж сонгуулийн сурталчилгаагаа хийсэн дээ.

- Ийм богинохон хугацаанд сон­гуульд оролцсон бил үү? Тэгээд юу боллоо доо?
- Намайг ердөө тавхан хоногийн хугацаанд сурталчилгаагаа хийсэн гэвэл хүмүүс гайхаж магадгүй. Энэ ам­жилтыг маань Гиннесийн номонд оруулахад ч болно байх (инээв). Дэл­хийн аль ч улс, оронд тавхан хоногийн дотор хийдэг сонгуулийн сурталчилгаа гэж байхгүй. Аавынхаа төрсөн нутагт очиход намайгнэр дэвшиж байсныг хэн ч мэдээгүй байлаа. Найм, есөн өрсөлдөгч байсан даа. Хамгийн гол өрсөлдөгч маань МАХН-аас нэр дэв­шигч одоогийн Ц.Нямдорж гишүүн. Тэр үед бусад нэр дэвшигчдийн сон­гуулийн сурталчилгаанд олон хүн ажиллаж байсан бол намайг дэм­жиж дөрөвхөн хүн ажилласан даа.Ингээд тавуулаа тав хоногийн дотор сур­талчилгаагаа хийсэн болсон.

- Миний бодлоор тухайн үеийн Ху намын удирдлагууд томоохон улс төрчөө тухайн тойрогт сойчихсон байсан тул таныг унагаахын тулд бү­хий л арга чаргаа хэрэглэсэн байх. Тийм ч учраас СЕХ ч мөн таны эсрэг ажилласан байлгүй дээ?
- Тэгэлгүй яахав дээ. Мэдээж, тус намын томоохон улс төрч болох Ц.Нямдоржийн дэвшиж байсан тойрогт намайг зориуд дэвшүүлсэн нь эхнээсээ л хугацаа хожиж, хүчгүйдүүлж байгаад унагах төлөвлөгөтэй байсан юм билээ. Түүнийг дэмжихийн тулд Ху намынхан бүх хүчээ хаясан даа. Тиймээс тэр хүн ялахаас өөр яахав дээ. Гэхдээ Улаангомд би хоёроор гарч ирсэн шүү.

- Тэр цагаас хойш бараг 15 жил өн­гөрчээ. Монголын өнөөгийн улс төрийн байдлыг та хэрхэн үнэлж байна вэ? Эргээд улс төрд орох бо­дол бий юу?
- Үгүй ээ. Би улс төрийг тэр чигээр нь орхисон. Хаясан ч гэж хэлж болно.

- Тухайн үед нэр дэвшиж байсан Ц.Нямдоржтой та сонгуулийн дараа уулзсан уу?
- Үгүй ээ, ерөөсөө уулзаагүй.

- Өдгөө Увс аймгаас нэр дэвшин сонгогдсон МАН-ын гишүүд болох Ч.Хүрэлбаатар, Б.Чойжилсүрэн нар ирэх сонгуулиар мөн нэр дэвших гэж байгаа бололтой. Тэд таны эц­гийн ирэх намар тохиох 100 насны ойг улсын хэмжээнд тэмдэглэх, мөн цагаатгах тухай ярьж, парламентад олонхийн дэмжлэг авсан. Та энийг юу гэж бодож байна вэ? Ми­ний хувьд сонгуулийн шоу мэт санагдана.
- Би тэр хүмүүсийг танихгүй. Ердөө уулзаж, учирч байгаагүй. Анх удаагаа л сонсож байна. Одоогоор тэр талаар ярих ямар ч юм алга. Үнэхээр тэр хү­мүүс миний аавын ойг тэмдэглэхээр хөө­цөлдөж байгаа бол би талархахаас өөр яахав дээ.

- Аавыг тань нас барсны дараа таны ээжийг 4-5 удаа байцаасан гэ­дэг. Энэ талаар та юу мэдэх вэ?
- Аавыгаа Алтан Өлгийд нутаг­луулаад хацрын минь нулимс хатаж амжаагүй байхад нэг мөрдөн байцаагч залуу манай ээжид хандаж “Таниас бай­цаалт авахаар боллоо” гэсэн. Ээж маань түүнд “Дөнгөж оршуулга дуусаад байна. Ганц хоёр хоногийн дараа болвол яасан юм бэ?” гэж хэл­сэн. Би тэр мөрдөн байцаагчийг хэн гэдэг байсныг санахгүй байна. Гэх­дээ тэр хүн ээжид минь ийм байд­лаар хандсан нь ёс зүйн хувьд арай л бо­лохгүй, муухай загнасан би гэж боддог.

- Тухайн үеийн МАХН-ын удирд­лагад та гомдолтой хэвээр явсаар байгаа юу?
- Үгүй ээ. Надад гомдсон юм ер алга. Тэгээд ч надад улс төр ямар ч со­нирхолгүй болсон.

- Таны охин Настя өнгөрсөн жил Монголд очиж байсан. Түүнд байр бэлэглэсэн гэдэг. Энэ тал дээр та ямар бодолтой байдаг вэ?
- Энэ бол миний асуудал биш. Би хэн нэгнээс байр өг, энэ тэр гэж гуйсан юм байхгүй ээ. Энэ бол тэд нарын асуудал. Хэн өгсөн, яасан ийсэн нь надад ер сонин биш байна.


Эхнэр Р.Дариймаагийн хамт

- Таныг орчуулга хийхээс гадна Дээрхийн Гэгээн XIV Далай ламын Москва дахь суурин төлөөлөгч гэх мэт Буддын шашинтай хүмүүстэй нэ­лээд ойр дотно байдаг, хамтарч ажил­ладаг гэж сонсон юм байна?
- Тийм ээ. Би эхнэр Р.Дариймаагийн хамт сүүлийн 10 гаруй жил Дээрхийн Гэгээн 14-р Далай ламын хурал номд жил дараалан алгасалгүй оролцож бай­гаа. Сүүлийн жишээ гэхэд, манай эхнэр дөнгөж оны өмнөхөн Энэтхэгт бол­сон Далай ламын ээлжит ном айлт­гах арга хэмжээнд оролцоод сая­хан ирлээ. Харамсалтай нь, би энэ удаа явж амжсангүй.

- Та 2012 онд Италид болсон Далай ламын ээлжит ном айлтгах ёс­лолд оролцож байсан. Италид амьдарч байсан монголчууд өндөр сэтгэгдэлтэй үлдсэн байдаг. Тэр талаараа дурсаж ярина уу?
- Тийм ээ. Тэр үед дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн Буддын шашинт­нуудтай нэгэн дээвэр дор ном сон­сохоос гадна Италид ажиллаж, амьдарч байсан олон олон нутаг нэгт­нүүдтэйгээ уулзаж, учирч байсан маань санаанд тодхон байна. Үнэхээр тэндхийн монголчууд намайг маш сай­хан хүлээн авч, хурал номын дараа Милан дахь Монголын Консулын газар хүртэл очсон. Сониноос тэнд 2012 оны Монгол дахь сонгуулийн дүнг зу­рагтаар харж байсан юм байна. Тэгэхэд тэр үед Монголд хэн хэн сон­гуульд ялж байсныг харж байлаа. Италид сурч, амьдардаг монголчууд маань намайг ихэд ойр дотно хүлээж авсанд би одоо ч гэсэн баярлаж явдаг.

- Дээрхийн Гэгээнтэн Далай лам саяхан танд мэндчилгээ ирүүлсэн гэж ярилаа. Тэр талаар тодруулаач?
- Тийм ээ. Энэ бол миний хувьд их бэлгэ дэмбэрэлтэй сайхан зүйл бол­сон. Хэдийгээр би Дээрхийн гэгээнтэн Далай багштай ойр дотно уулзаж, учирч яваагүй ч гэсэн түүний гарын шавь, Москва дахь төлөөлөгчийн газ­рын хүнээр дамжуулаад ойр дотно байж ирсэн. Надад энэ Шинэ жилээр Далай багш мэндчилгээ ирүүлсэнд маш их баяртай байгаа.

- Саяхан Москвад Орос дахь Буддын шашинтнуудад зориулж сүм хийд барих газар олгосон тухай сонс­сон юм байна...?
- Одоогоос хэдэн жилийн өмнө Москвагийн захад Буддын шашны сүм хийд барих газрыг хотын захиргаанаас олгосон юм. Санкт-Петербургт II Николай хааны тушаалаар анх Буддын шаш­­ны хийдийг төв Орост байгуулж байсан түүхтэй. Тэр хийд дайны үеэр үйл ажиллагаагаа нэг хэсэг зог­соо­сон ч хожимнөхөн сэргээгээд үйл ажиллагаа нь хэвийн явж байна. Москвад сүм хийд байгуулагдах бол­­сон нь тун сайхан хэрэг гэж бо­дож сууна. Одоогоор Москва дахь Далай ламын суурин төлөөлөгчийн үүр­гийг Халимагийн хамба лам Тэлү рембүүчи хавсран гүйцэтгэж байгаа.

- Сүүлийн үед Орост орчуулаг­даж байгаа Далай багшийн ном сургааль цөөхөн харагдаж байна. Өмнө нь нэлээн их байсан даа?
- Үгүй ээ, энэ тийм биш. Далай багшийн сүүлийн үеийн ном айлт­галууд хэвлэгдэн гарч байгаа. Урьд нь маш олон ном сургаалийг нь орчуулан гаргасан нь дууссан байлгүй дээ.

- Та эцгийнхээ 100 насны ойгоор очих ёстой байх. Эсвэл ямар нэгэн урилга ирэхийг хүлээгээд байгаа юм биш биз дээ?
- Үгүй ээ. Би Монгол Улсын иргэний хувьд эх орондоо хүссэн цагтаа очих бүрэн эрхтэй. Тийм болохоор хэн нэг­нийг урьсан, уриагүй нутагтаа очих ёстой гэж бодож байгаа. Тухайн арга хэм­жээг зохион байгуулах хорооныхон над руу холбоо баривал их баярлах болно.

- “Ю.Цэдэнбалын академи” Зас­гийн газартай ямар нэгэн харилцаа холбоотой ажиллаж байгаа юу?
- Одоогоор манай академийнхэн албан бус хэмжээнд зарим нэг асууд­лаар уулзаж байгаа гэсэн. Яг тодорхой хамтарч ажиллаж байгаа юм байхгүй дээ.

- Та Бал даргын амьдралынхаа сүүлчийн өдрүүдийг өнгөрүүлсэн орон сууцны гадна ханан дээр дурс­галын самбар байршуулах талаар хөөцөлдсөн сураг сонсогдсон. Энэ тухайгаа ярина уу?
- Монголын Элчин сайд байсан Ш.Алтангэрэлтэй би жилийн өмнө уулзаж, энэ талаар санаа оноо солил­цож байлаа. Аавынхаа дурсгалыг мөнх­жүүлэх үүднээс амьдарч байсан байр­ных нь гадна дурсгалын самбар босгох тал дээр би Ш.Алтангэрэл сайдад хандаж “Москвагийн захирагч С.Собянинд хандах ёстой юу?” гэхэд, “Үгүй ээ, гадаадын иргэний асуудлыг хотын захиргаанд тавих хэрэггүй. Эх­лээд Монголын Гадаад хэргийн яаманд асуудлаа танилцуулж албан хүсэлтээ өгөөд, улмаар Монгол Улс Оросын Гадаад харилцааны яаманд санал ирүүлж байж оросууд шийд­вэрлэнэ” гэсэн. Энэ бол нэлээд шат дамжлагатай ажил. Аавын 100 нас­ны ойн өмнө энэ самбар босох нь тодорхойгүй байна. Амжуулахыг л бодож байна даа. Хаа сайгүй л хүнд суртал байх юм. Манай ГХЯ энэ тал дээр нэлээн сэтгэл гаргаж шуурхай ажил­лана гэдэгт найдаж сууна.

- Та Монголд байгаа ах, дүү нар­тайгаа харилцаа холбоотой бай­даг уу?
- Тэгэлгүй яахав. Би өөрийн хамаа­тан садан, ах, дүүстэйгээ харилцаа холбоотой байдаг. Хүний амьдрал л болсон хойно ахмад буурлууд маань ганц нэгээрээ бурхан болцгоож байна даа.

- Таныг хүмүүс Монгол дахь байраа зараад явчихсан гэж боддог?
- Үгүй ээ, би тэр байрыг зараагүй. Одоо Сүрэн эгчийн хүүхдүүд байрыг маань харж байгаа. Олон жилийн өмнө Монголын ЭСЯ-аас дэмжлэг авч аавынхаа амьдралын сүүлийн жи­лүү­дэд эдэлж, хэрэглэж байсан та­вил­гыг тэр чигээр нь Монгол руу ачуулсан. Тэр тавилгууд яг хэвээрээ гэрт маань хадгалагдаж байгаа. Гэр музей байгуулвал түүнийг байрлуулна гэж Монгол руугаа ачуулсан юм шүү дээ. Аавын минь байгуулсан гол гавьяа бол ХХ зууны дундуур улс төрийн тогтвортой байдлыг хангаж, Монгол Улсын хараат бус байдлыг авч үлдсэнд оршино гэж би ойлгодог. Тэгээд ч аавын минь нэр төрийг сэр­гээж, гэр музейг нь байгуулах байх гэж төр, засгийг харж байгаа.

- Нэгэн үе таны эцгийг Монгол орныг Оросын 16 дугаар Бүгд най­рамдах улс болгох гэж байсан мэтээр янз бүрийн юм ярьж бичдэг байсан. Та энэ тал дээр юу хэлэх вэ?
- Тийм ээ, гэхдээ үнэн юм үнэнээ­рээ сайхан шүү дээ. Энэ яг жинхэнэ бодит явдал уу гэвэл, 1970-аад оны дундуур ийм явдал болсон байдаг. Тэр үед ЗХУ-д тухайн үеийн социалист лагерийн улс, орнуудыг нэгтгэх тухай асуудал яригдаж байжээ. Энэ санааг хэн анх өгсөн бэ гэхээр, тухайн үеийн Болгарын удирдагч асан Тодор Живков өгсөн байдаг. Дэлхий даяар газ­рын тосны хямрал болох үед Болгар Улс Баруунаас шатахуунаа авдаг байжээ. Хямралаас болоод тухайн улс дампуурлын ирмэгт хүрсэн гэдэг. Тэгээд л улс орноо аврахын тулд тухайн үеийн удирдагч Т.Живков нь ЗХУ-д дагаар орвол ямар ч үнэгүй шатахуун авах боломжтой, ард түмний амьдрал дээшлэх юм байна гэсэн гэнэхэн бодол, сэтгэлгээний үүд­нээс Л.Брежневт ханджээ. Тэр үед Л.Брежнев энэ санааг нь өлгөж аваад, эхлээд Болгарыг өөртөө нэгтгэж, цааш­лаад Орос гүрнийг улам тэлэх, хүчирхэгжүүлэх үүднээс Монголыг ч гэсэн давхар нэгтгэчихье гэсэн бодол өвөрлөсөн юм билээ. Энэ талаар аав маань надад ярьж байсан. Хамгийн сонин нь, Л.Брежнев Крымд амарч байхдаа социалист орнуудын төрийн тэр­гүүнүүдийг урьж, са­наа оноо солилцож, тэр ч бүү хэл ма­най аавд тойруу замаар хандан “Ма­найд нэгдвэл яасан юм бэ?” гэж хэлж байсныг нь тэрбээр гүндүүгүй монгол хүн шиг, юу ч ойлгохгүй юм шиг ца­райлж энэхүү тулгалтаас мултарч бай­сан гэдэг. Үүнээс болж Л.Брежнев дарга ихэд уурлаж “Цэдэнбал аа, чи улсаа манайд нэгтгэчихвэл яасан юм бэ?” гэж хэлж байсан удаатай. Тэр үед аав маань “Би Монгол Улсын төрийн тэргүүний хувьд нэг л юм хэлье.ЗХУ-тай бид эдийн засаг, соёл, урлаг, спорт, батлан хамгаалах гээд бүхий л сал­барт 100 хувь хамтарч ажиллахад бэлэн байна. Хамгийн чухал нь, бид бие даасан тусгаар улс байх ёстой. Хамгийн гол нөхцөл бол БНМАУ-ын хараат бус байдлыг авч үлдсэн тохиол­долд, эдгээр салбарт хамтарч ажиллахад бэлэн” гэсэн байдаг.

- Та яг ямар баримт дээр тул­гуурлан үүнийг хэлж байна вэ?
- Аав маань надад өөрөө энэ тухай хэлж байсан. Мөн тэр үед Оросын Коммунист намын Төв Хорооны то­моо­хон гишүүн байсан Надиров гуай хүр­тэл надад үүнийг хэлж байлаа. Үүний дараагаар ЗХУ-ын зүгээс БНМАУ-ыг ямар нэгэн байдлаар өөртөө нэгтгэх тухай асуудлыг дахиж хөндөөгүй гэдэг.

- “Ю.Цэдэнбал академи”-ийн зүгээс таны эцгийн 100 насны ойд зо­риулж ямар нэгэн арга хэмжээ зо­хион байгуулах болов уу?
- Миний хувьд аавынхаа дур­самжийн номыг бичиж байгаа. Энэ жил гаргана, чадахгүй бол ирэх жилээс дуус­гаж олны хүртээл болгоно хэмээн төлөвлөж сууна.

- Одоо нас сүүдэр хэд хүрч байна вэ? Аавтайгаа нэлээн адил­хан болсон харагдана...
- Тийм ээ. Би бараг жилийн дараа тэт­гэвэрт гарахаар болчихсон байна даа.

- Таны охин Настя одоо юу хийж байгаа вэ? Нөхөрт гарсан уу?
- Охин маань найз залуутай бо­лоод, бид хоёр дээр дагуулж ирэн танил­цуулж байсан ч одоо тэр хоёр үер­хэхээ больсон юм билээ. Залуу хүн тэгээд өөрөө учраа олно биз дээ. Настя маань ээжтэйгээ амьдарч байгаа. Хаяахан нэг утсаар л ярьж байна даа. Тэрнээс биш энэ том хотод тэгж Улаанбаатарт байгаа шиг ойр ойрхон уулзах боломж хомс шүү дээ. Бүгд л өөр өөрийн гэсэн ажил, амьдралтай байдаг тул тэр бүр уулзах цаг зав гарахгүй л өдөр хоног өнгөрөх юм даа.

- Танд уншигчдынхаа өмнөөс сайн сайхныг хүсье. Илэн далангуй ярилцлага өгсөнд баярлалаа. - See more at: http://www.wikimon.mn/content/66327.shtml #sthash.xQAkxdd8.dpuf.jpg","thumb":"s/n/s/dpuf.jpg"}]