Дорнодын хуулийн байгууллагын зарим ажилтан өөрсдөө хууль зөрчдөг гэнэ

Дорнод аймгийн хууль хяналтын байгууллагын за­рим ажилтнууд шударга ажилладаггүй. Эрх мэдэлтэй, мөнгөтэй нэгэнд үйлчилдэг" гэж орон нутгийн иргэднь шүүмжилдэг байна. Учир ньхөрөнгөтэй, эрх мэдэлтэй хүнд холбогдсонхэрэгзам­харч, иргэдийг намаар нь, хөрөнгөөр нь ялгаварладаг жишээ олон гэнэ.

Тухайлбал, аймгийн про­ку­рор нь иргэдийг дарамталж, "Хэргийг чинь хүндрүүлнэ" гэж сүрдүүлж мөнгө нэхдэг гэнэ. Жишээлбэл, иргэн Д.Бат­жаргалаас Дорнод аймгийн нэг прокурор торгох нэрээр хахууль авсан хэрэг шал­гагдаж байжээ. Д.Батжаргал ньэхнэр, дөрвөн хүүхдийн хамт аймгийн төвд амьдардаг нэгэн. Нэг өдөр Д.Бат­жаргал нутгийн ахтайгаа мар­галдаж улмаар түүнийгцо­хисон аж. Цохиулсан эр ту­хайн үедээ цагдаад хандсан ч удалгүй "Миний буруу, зү­гээр явж байсан хүнийг дуу­даж өдөн цохиулсан, гомдол­гүй" гэсэн байна. Харин энэ хэргийг шалгаж байсанпро­ку­рориргэн Д.Батжаргалыг дуудаж уулзан 25 мянган төгрөгөөр торгоод, хэргийг чинь хэрэгсэхгүй болголоо гэсэн байна. Дараа нь дахиад мөнгө нэхсэн аж.

Юу болсон талаар Д.Батжаргалын эхнэр Г.Гантуяа ийн ярилаа.

-Нөхрөөс тань мөнгө авсанхэргээр нэг прокурор шалгагдсан юм уу?

-"Торгуулийн 25 мянган төгрөг авчирч өг. Тэгвэл хэр­гийг чинь хаалаа" гэсэн бо­лохоорхүнээс мөнгө зээлээдөгсөн. Гэтэл нөгөө прокурор "Хөгшөөн надад мөнгө хэрэг болоод байна. Хүнээс мөнгө авах гэсэн чинь тэр мөнгөө авч чаддаггүй. Банкинд мөнгө төлөх ёстой юм. Хэрвээ чи надад энэ мөнгийг олж өгнө гэвэл би хэргийгчинь хаагаад хэрэгсэхгүй болгоодөгье. Хүнээс мөнгөө авчихаад чамд буцаагаад өгнө. Тэгэхгүй гэ­вэл хэрэг чинь хүндэрнэ" гэх утгатай зүйл манай нөхөрт хэлсэн байсан. Нөхөр маань гэртээ ирээд прокурор ингэж хэллээ. "Мөнгө хэрэгтэй бай­на, яахвэ" гээд нэг хэсэг мөнгөний эрэлд гар­сан. Тэгэ­хээр нь би "Мөнгө байхгүй юм чинь байхгүй гэдгээ хэлэхгүй юу даа. Юундхүний өмнөөс шаналдаг юм" гэжхэлсэн.

-Хэдэн төгрөг нэхсэн юм бэ?

-Торгуулийнх нь мөнгийг өгчихөөд байхад дахиад 200 мянган төгрөг нэхсэн. Нөхөр бид хоёрт 200 мянган төгрөг байгаагүй. Торгуулийн 25 мянган төгрөгийг нь хүнээс зээлж авч өгсөн. Дансаа цаа­сан дээр бичиж өгсөн байна лээ. Энэ дансанд хий­чихээ­рэй гэсэн байгаа юм. Манай нөхөр хэд хоног дансных нь дугаарыг халаасандаа хийж явсан. Мөнгө хайсан ч олдоо­гүй.

-Нөхрийг чинь торгосон прокурорыг УЕП-ын дэргэ­дэх мөрдөн байцаах газ­раас шалгасан гэсэн. Та нар гомдол гаргасан юм уу?

-Бид хоёр хууль мэдэхгүй. Тиймээс гомдол гаргаагүй. Нөхөр маань "Прокурорч гэсэн ардаа амьдралтай" гээдхууль хяналтын байгууллагад хандаагүй.Өнгөрсөн намар Улаанбаатараас УЕП-ын дэргэдэх Мөрдөн байцаах албаны нэг залуу ирээд нө­хөр бид хоёрыг дуудаж уулз­сан. Та нарыг торгосон проку­рорыг шалгахаар хотоос ир­сэн гэж хэлсэн. Тэгээд бид хоёр юу болсныг хэлэхэд "Энэ хүн буруу хэрэг хийсэн байна. Та нарыг хууль мэдэх­гүйг чинь далимдуулж мөнгө авчээ. Прокурор хүн бусдыг торгох нь бүү хэл хахууль авах ёсгүй. Энэ хэргийг шалгана. Шалгах явцдаа та нарын хохирлын 25 мянган төг­рөгийг буцааж өгнө. Мөнгөө буцааж авмаар байна уу" гэж асуухад манай нөхөр "Яах юм. Өнгөр­сөн хэрэг шүү дээ" гэхэд нь би юу гэсэн үг вэ. Хоёулаа ажил­гүй. Дөрвөн хүүхэдтэй байж, шуудай гурил ч гэсэн авъя" гэсэн. Тэр мөнгийг буцааж олгоно гэсэн мөртлөө одоо болтол өгөөгүй л байна. Сүүлд би Ганбат прокурор руу утасдаад "Нөгөө 25 мянган төгрөг юу болсон бэ" гээд асуух гэж байтал утас нь цэ­нэг­гүй болсон уу, яасан хол­боо тасарсан. "Аан за, нө­гөө Дорнодын хүн үү" гэж хэлж байтал утас нь тасар­сан.

-Та нарыг торгосон про­ку­рор одоо ажлаа хийж байгаа юу?

-Тэр прокурор ажлаа хий­хээ болиод хот руу шилжсэн сурагтай байсан. Манай нөх­рөөс гадна олон хүнээс мөнгө авсан юм шиг байна лээ хэмээв.

Хуулийнхан өөрсдөө хуу­лиа зөрчиж байсан энэ үйлд­лийг хэрхсэн нь одоогоор дор­но­дынхонд мэдэгдээгүй бай­гаа.

Тус хэргээс гадна Дорнод аймагт шийдэгддэггүй хэд хэдэн хэрэг байдгийн нэг нь Сэргэлэн сумын ХААН банк­ны гэх хэрэг юм. Тус банкны нярав, нягтлан, эдийн засагч­тайгаа нийлж 100 гаруй сая төгрөг хувааж аваад, банкинд хулгай орсон болгож худлаа мэдүүлсэн нь ил болсон. Энэ хэрэг 2008 онд гарч байж. Шийдэгдэхгүй явсаар энэ оны гуравдугаар сарын 14-ндшүүх хурал нь болж, хэрэгт холбогдогч нарт албадангийн 200 цагийн ажил хийх ял оноосон нь нутгийн иргэдийн дургүйцлийг хүргээд байна. Учир ньэнэ хэрэгт хуулийн байгууллагын нөлөө орсон учраасбанкныханд иймшийтгэл оноолоо, тэднийг яллах байсан юм гэж иргэд шүүмжилж байна. Арван мян­ган төгрөг хулгайлсан хүн ял авч байхад100 гаруй сая төг­рөг завшсанхүмүүст ал­ба­дан ажил хийлгүүлэх бол­лоо. Ялын бодлогыг алдаг­дуул­сан, шударга бус ханд­лаа гэж шүүмжилж байсан гэв.

Нутгийн иргэдтэй уулзаад явж байхад Дорнод аймгийн хуулийн байгууллагынхан чадалтай, танил талтайхэрэг хийсэн хүнийялыг хөнгөлж,мөнгөгүй, хууль мэдэхгүй нэгнийг шийтгэдэг тухай олж сонссон юм. Иргэд нь энэ талаар ба­римт­тай ярих ч юм билээ. Саяхан Дорнодын Булган суманд мотоцикльтой явж байсан гурван хүнийг жийп машинаар дайрч, хүнд бэр­тээсэн хэрэг гарсан аж. Хохи­рогч 25 настай Д.Мижид­дорж эхнэр хүүхдийн хамт Чулуун­хороот суманд хээр явж бай­хад нь "Ланд-100" маркийн машинтай этгээд дайрсан нь тэр аж. Д.Мижиддоржийн гуя нь бяцарч, хоёр хөл нь шил­бээрээ хугарчээ. Хүүхдийнх нь хоёр хөл бас шилбээрээ хугарч, эхнэрийнх нь гуя бяцар­­сан байна. Гэр бүлээ­рээ бэртэж, хэвтэрт орсон тус айлд эмчилгээний зардал гээд гурван сая төгрөг өгсөн аж. Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан энэ хүмүүст энэ мөнгө эмчилгээний зардалднь хү­рээ­гүй. Харин осол гаргасан жийп машинтай эрд2.6 жи­лийн тэнсэнял шүүхээс оноо­жээ. Осол гаргасан Ч.Баатар­сайхан Чулуунхороот сумын мянгат малчин. Тэрбээр осол гаргах үедээ согтуугаар тээв­рийн хэрэгсэл жолоодож бай­сан аж. Согтуугаар жолоо барьж байсныг нь нотлох баримт болгон түүний цус­наас нь дээж авсан ч цусных нь дээж цагдаагийнхны га­раар ороод алга болжээ. Чулуунхороот сумын цагдаа нь цусны дээжийг мөрдөн байцаагч Батцэрэнд өгсөн гэх боловч шинжилгээний дүн шүүх дээр очилгүй алга бол­сон аж. Хөлөө хугалуулж хэв­тэрт орсон ээж, аав, хүү гурав гомдолтой байгаа нь мэдээж. Тэгээд шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэждавж заалдах гэсэн боловч шүүгч Одгэрэл "Та нар хоорондоо зохиц. Давж заалдах өргөдөл авах­гүй" гэсэн аж. Хохирогчид "Монгол Улсын хууль хэнд үйлчилдэг юм бэ. Яагаад давж заалдах эрх бидэнд байдаггүй юм" гэсэн ч үл тоо­жээ. Давж заалдах өргөдөл хүлээн авах хугацаа өнгөрсний дараахохи­рогч­дын хамаатан садан, ах, дүү нар нь шүүгчтэй уулзаж, нэ­лээд хэл ам хийсний хүчинд давж заалдах шүүх хурлын товыг гаргасан байна. Энэ бол Дорнод аймагт хууль хэр­хэн үйлчилдгийн нэг жишээ. Танил тал, ах дүү найз нөх­дийнхөө сүлбээгээр хуулийг гууль болгож яваа олон ба­римт энэ аймгаас гарах аж. Хамгийн гол нь энд бүхэл бүтэн гэр бүл, хүний амьдрал хохирч байгааг Дорнод айм­гийн хуулийн байгууллагамэд­сэн ч мэдээгүй юм шиг өнгөрч байгаа нь харамсал­тай.

Үүнээс гадна хууль хянал­тынхны нөлөө орсон гэх бас нэг хэрэг бий. Дорнод айм­гийн Монгол ардын на­мын байранд 2012 оны нэг­дүгээр сарын 17-нд нэг хэрэг манд­жээ. МАН-аас аймгийн Засаг даргын орлогч Л.Хи­шиг­тог­тох, ИТХ-ын төлөөлөгч Д.Энх­болд нар нийлж иргэн Р.Зо­ригт­баатарыг зодсон аж. ТэдР.Зоригтбаатарыг зод­сон учир нь Л.Хишигтогтохыг ИТХ-ын төлөөлөгч Д.Энх­болдынхоо банкнаас авсан зээлээс хувь тооцож авдаг гэсэн цуу яриагтараасан гэж үзсэнээр энэ зодоон болж. Тэдэнд зодуулсан Р.Зоригт­баатарын нүднийх нь алиман салст гэмтсэн учир аймгийн цагдаа, прокурорт гомдол гаргажээ. Харин гомдлыг Дор­­нод аймгийн прокурор удаа дараа хэрэгсэхгүй бол­госон байна. Мөн л энэ хэрэг эрх мэдэлтэй нэгэнд үйлчилж, мөрдөн байцаалтын шатандхэрэгсэхгүй болжээ гэх шүүмж­­­лэл дагуулж буй. Айм­гийн прокурор нь хэргийг шалгаад "P.Зоригтбаатарын баруун нүдний алиман салст, аюул­хай орчимд зөөлөн эдийн гэмтэл тогтоогдсон боловч уг гэмтэл нь гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй гэсэн Дорнод аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны шин­жээчийн дүгнэлт зэрэг ба­римтыг үндэслэн Эрүүгийн хэрэг үүсгэхээс татгалзлаа" гэсэн шийдвэрийг гаргажээ. Харин хохирогч Р.Зоригт­баатар прокуроруудын гарга­сан энэ шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөөгүй аж."Миний гомдлыг хэрэгсэхгүй бол­гох­доо та зодуулсан байна, гэмт­­сэн байна. Гэхдээ энэ бол гэмт хэрэг биш байна" гэсэн утгатай шийдвэрүүд гарга­лаа. Энэ нь "Та арай илүү зодуулж, арай илүү гэмтэх ёстой" гэж хэлж байгаатай адил байна. Намайг зодсон аймгийн Засаг даргын орлогч Л.Хишигтогтох, ИТХ-ын тө­лөөлөгч Д.Энхболд нар ал­бан тушаалаа ашиглан про­ку­роруудад нөлөөлж иргэн намайг хохироосон хариуц­лагаас зугтааж байгаа нь тодорхой байна. Тиймээс хуулийн дагуу хэргийг үнэн шударгаар шийдвэрлэх тал дээр анхаарч зөрчигдсөн эрхийг маань сэргээж өгөхийг хүсч байна" хэмээн Р.Зоригт­баатар Ерөнхий прокурор Д.Дорлигжавд гомдол гаргаад байгаа юм байна. Иймэрхүү байдлаар өнөөдөр Дорнод аймгийн прокурорын бай­гуул­лагынхан иргэдэд ёс бус байдлаар хандаж ирсэн ту­хайсэтгүүлчдийг очиход "Амьдрал ийм байна" гэж зовлон тоочихоос илүү хуу­лийнхны шударга бус байд­лыг шүүмжилж, санаа зовниж байсан юм.

Х.ЦЭНД-АЮУШ

medee.mn